Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω / Κοινοτικός δικηγόρος Κύπρου
Εκτελεστικός Διευθυντής THELXIS FUND / Λέκτορας Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
Συνέντευξη Βαγγέλης Ελευθεριάδης / Φωτογραφίες Βασίλης Κοβλακάς
Μια συνέντευξη µε το Γρηγόρη Μιχαηλίδη είναι πάντα ενδιαφέρουσα, ιδίως στους χαλεπούς καιρούς που βιώνουµε, οι απόψεις ενός καλλιεργηµένου, ακαδηµαϊκά, πολιτικά και κοινωνικά ανθρώπου έχουν ιδιαίτερη αξία.
Επί χρόνια δηµοτικός σύµβουλος Δράµας, υποψήφιος βουλευτής Ν. Δράµας µε το ΠΑΣΟΚ, πιστεύει ότι από τη διεθνή πολιτική σκηνή λείπουν οι πραγµατικοί ηγέτες. Επισηµαίνει ότι η κρίση που βιώνουµε είναι πολυεπίπεδη. Δεν είναι µόνο οικονοµική. Είναι πολιτισµική, ηθική, πνευµατική και εν’ τέλει βαθιά πολιτική.
Από τα χρόνια της εφηβείας του τον γοήτευε το λειτούργηµα του δικηγόρου και η ιδέα της υπεράσπισης της ζωής, της υγείας, της ελευθερίας και της περιουσίας των συµπολιτών του.
Οι θέσεις του κ. Μιχαηλίδη έφεραν σε εγρήγορση και το δικό µου νου. Το ένιωσα από την πρώτη στιγµή της αποχώρησης µου από το δικηγορικό του γραφείο στη Δράµα.
– Νομίζω κύριε Μιχαηλίδη, ότι θα πρέπει να ξεκινήσουμε με μερικά λόγια για την πορεία σας στη δικηγορία, αλλά και την ακαδημαϊκή καριέρα σας.
– Κε Ελευθεριάδη σε ηλικία 17 ετών εγγράφηκα στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ. το 1985. Ολοκλήρωσα τις προπτυχιακές μου σπουδές τον Φεβρουάριο του 1990 και αμέσως βρέθηκα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου όπου παρακολούθησα μαθήματα νομικής ορολογίας στη γερμανική γλώσσα. Το 1993 ολοκλήρωσα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. με Καθηγητές τον Ευάγγελο Βενιζέλο, τον Αντώνη Μανιτάκη, τον Βασίλη Σκουρή, τον αείμνηστο Λουκά Θεοχαρόπουλο και άλλους πολύ σημαντικούς ανθρώπους του Δημοσίου Δικαίου στη χώρα μας. Το 1995 ολοκλήρωσα το δεύτερο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Συγκριτικού Αστικού Δικαίου με Καθηγητή τον γνωστό σε όλη την Ευρώπη Dr Hilmer Fenge. Το 2005 αναγορεύθηκα διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. στο Ευρωπαϊκό Φορολογικό Δίκαιο. Το 2004 είχα παρακολουθήσει και ολοκληρώσει σεμινάριο Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο που εδρεύει στο Fiesole της Φλωρεντίας. Όλη αυτή η πορεία μου είχε ως φυσιολογική συνέχεια τη διδασκαλία για πολλά χρόνια στο Τ.Ε.Ι. της Καβάλας και τα τελευταία έξι χρόνια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου και από το 2014 Λέκτορας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Από το 1992 μέχρι σήμερα η πορεία μου στη δικηγορία ήταν αδιάκοπη με προσήλωση στη μαχόμενη, κυρίως, δικηγορία. Μέχρι σήμερα διατηρώ δικηγορικό γραφείο στη Δράμα και είμαι ταυτόχρονα Κοινοτικός Δικηγόρος στη Λευκωσία και στη δικηγορική εταιρία «Χ. Π. ΣΑΒΒΙΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Δ.Ε.Π.Ε.».
«Στη δηµοκρατία το πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να έχει έναν και µοναδικό στόχο, τον οποίο και θα πρέπει να επιβεβαιώνει συνεχώς. Η επόµενη γενιά θα πρέπει να ζει καλύτερα από την προηγούµενη. Απλό»
– Υπάρχει μια συγκεκριμένη στιγμή κατά την οποία αποφασίζει κανείς με τι θα ασχοληθεί στη ζωή του; Συνέβη σ’ εσάς, π.χ., κάτι που σας έστρεψε στην δικηγορία;
– Σε εμένα συνέβη πολύ χαρακτηριστικά. Από τα χρόνια της εφηβείας μου με γοήτευε το λειτούργημα του δικηγόρου και η ιδέα της υπεράσπισης της ζωής, της υγείας, της ελευθερίας και της περιουσίας των συμπολιτών μου.
Μέχρι και σήμερα, μετά από τόσες παράλληλες επαγγελματικές και ακαδημαϊκές δραστηριότητες, όταν με ρωτούν το επάγγελμά μου απαντώ δικηγόρος.
Θεωρώ ότι ο δικηγόρος, που σέβεται το λειτούργημά του, αντιλαμβάνεται το καθήκον του ως αντίσταση σε κάθε είδους εξουσία που παραβιάζει το όρια, νόμιμα και μη.
– Το 2013, όντας αναγνωρισμένος δικηγόρος στη Δράμα, αποφασίσατε να δραστηριοποιηθείτε επαγγελματικά και στην Κύπρο. Αλήθεια, πως τα καταφέρνετε;
– Αν και είναι δύσκολο, το έχω συνηθίσει και νομίζω ότι τα καταφέρνω αρκετά καλά. Σημαντικό ρόλο παίζει στην προσπάθεια αυτή ο σωστός προγραμματισμός και η όσο το δυνατό καλή φυσική κατάσταση. Αλλιώς οι ρυθμοί δεν αντέχονται. Έχω εφεύρει την εβδομάδα των εννιά ημερών και δημιουργικός χρόνος για μένα είναι και ο χρόνος στα αεροδρόμια και στο αεροπλάνο.
– Πόσο δύσκολη ήταν η προσαρμογή στην νέα πραγματικότητα μεταξύ Δράμας και Λευκωσίας;
– Το είδα ως ευκαιρία κε Ελευθεριάδη και επομένως οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν εύκολα και γρήγορα.
«Από τα χρόνια της εφηβείας µου µε γοήτευε το λειτούργηµα του δικηγόρου και η ιδέα της υπεράσπισης της ζωής, της υγείας, της ελευθερίας και της περιουσίας των συµπολιτών µου»
– Ποια είναι η καθημερινότητάς σας όταν βρίσκεται στην Κύπρο;
– Η αλήθεια είναι ότι ο συνολικός χρόνος μου στην Κύπρο εξαντλείται στη διδασκαλία, την έρευνα και την εργασία μου στη δικηγορική εταιρία. Προσπαθώ να κοινωνικοποιηθώ όσο προλαβαίνω. Η Λευκωσία μου προσφέρει ευκαιρίες, ως πρωτεύουσα ευρωπαϊκής χώρας. Θέατρο και κινηματογράφος είναι στις προτεραιότητες μου.
– Δημιουργεί η κρίση τελικά ευκαιρίες; Πως θα μπορούσατε να απευθυνθείτε στους νέους αλλά και σε αυτούς που αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία για να αναπτύξουν προοπτικές και να βελτιώσουν τη ζωή τους;
– Ιστορικά είναι αποδεδειγμένο ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες. Όσο πιο μεγάλη και βαθιά είναι η κρίση, τόσο μεγαλύτερες είναι οι ευκαιρίες που αναδύονται.
Σημασία έχει να μπορούμε να δούμε τις ευκαιρίες και να τις εκμεταλλευτούμε. Αυτό προϋποθέτει προσόντα. Αυτά πρέπει να αποτελούν το μοναδικό στόχο των νέων ανθρώπων ειδικά.
Κάθε γενιά έχει τον δικό της πόλεμο. Στη δική μας έλαχε η κρίση. Θα τα λέμε μετά από χρόνια στα εγγόνια μας ωσάν παραμύθι και η αλήθεια είναι ότι δεν θα τα πιστεύουν όλα όσα θα τους λέμε.
– Αλήθεια, ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος για την μετανάστευση;
– Κε Ελευθεριάδη διακρίνω τη μετανάστευση από την προσφυγιά. Με βάση αυτή τη διάκριση εγώ προσωπικά τη μετανάστευση δεν την αντιλαμβάνομαι με την τρέχουσα έννοια της. Για μένα όλος ο πλανήτης είναι ενιαίος και μικρός. Ο κοσμοπολιτισμός είναι στάση ζωής. Όπου και να με καλέσει το καθήκον, η ζωή και τα ενδιαφέροντά μου θα ανταποκριθώ. Αυτή τη στάση ζωής προσπαθώ να εμφυσήσω και στις θυγατέρες μου.
– Τι έχετε να πείτε σε όλα τα νέα παιδιά που σπουδάζουν στην Ελλάδα του σήμερα και ειδικά σε αυτούς που ασχολούνται με τον τομέα της νομικής; Υπάρχουν προοπτικές ανάδειξης και εξέλιξης σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε;
– Αυτό που λέω συνέχεια στους φοιτητές μου είναι δεν πρέπει να φοβούνται την εποχή τους και τον καιρό τους. Θα πρέπει να ακολουθήσουν τις σύγχρονες εξελίξεις στην επιστήμη μας και να ανταποκρίνονται στις ευκαιρίες που θα έχουν. Αν καλλιεργήσουν και αναπτύξουν τον εαυτό τους, το μέλλον είναι δικό τους. Αρκεί να μην παγιδεύονται στα στερεότυπα, στην πεπατημένη και στο βόλεμα. Υπάρχουν σήμερα ελλαδίτες φοιτητές μου που δουλεύουν σε δικηγορικές εταιρίες της Ινδίας με εξωπραγματικούς μισθούς, για την Ελλάδα και την Ευρώπη, και είναι κάτω των 30 ετών.
«Λέω συνέχεια στους φοιτητές µου ότι δεν πρέπει να φοβούνται την εποχή τους και τον καιρό τους. Θα πρέπει να ακολουθήσουν τις σύγχρονες εξελίξεις στην επιστήµη της νοµικής και να ανταποκρίνονται στις ευκαιρίες που θα έχουν»
– Έχετε βγάλει κάποια συμπεράσματα για την κρίση των τελευταίων χρόνων; Υπήρχαν παράγοντες που μας οδήγησαν ως εδώ;
– Η κρίση που βιώνουμε είναι πολυεπίπεδη. Δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι πολιτισμική, ηθική, πνευματική και εν’ τέλει βαθιά πολιτική. Ο εφησυχασμός και η εγωιστική αντίληψη της ιστορίας και του σύγχρονου γίγνεσθαι από τις πολιτικές και πνευματικές ελίτ του σύγχρονου δυτικού κόσμου προκάλεσαν την κρίση κατά τη γνώμη μου. Μόνο αν μπορέσουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα θα εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Μην ξεχνάτε ότι κρίση, όπως την εννοούμε σήμερα, δε βιώνει όλος ο κόσμος, παρά μόνο ο σύγχρονος δυτικός.
– Το χαμηλό επίπεδο του λαού εκλέγει χαμηλό επίπεδο κυβερνώντων.
– Διαφωνώ κάθετα κε Ελευθεριάδη. Το επίπεδο του λαού είναι αυτό που είναι. Δε μπορεί να είναι υψηλό ή χαμηλό. Προβληματική είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία μας. Ο λαός εκλέγει αυτούς που του προτείνουν τα πολιτικά κόμματα και όχι αυτούς που θα επέλεγε ελεύθερα. Επομένως η κοινοβουλευτική μας δημοκρατία θα είναι καχεκτική όσο δε μπορεί να εμπεδώσει τη γνήσια δημοκρατική λειτουργία στους αντιπροσωπευτικούς της θεσμούς, όπως τα πολιτικά κόμματα. Και το σημαντικότερο, κατά την άποψή μου, να αναπτυχθεί ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός που να προσφέρει ασφαλιστικές δικλείδες και απόδοση πολιτικών ευθυνών, με βάση τα αποτελέσματα των επιλογών. Σήμερα στην πολιτική ποτέ δεν ευθύνεται κανείς, ιδίως για την επιλογή του πολιτικού προσωπικού, που προκρίνεται και προωθείται.
– Πως θα σχολιάζατε το τωρινό πολιτικό σκηνικό και τους πρωταγωνιστές του;
– Αν με ρωτάτε για τη διεθνή πολιτική σκηνή, και ιδίως την ευρωπαϊκή, μου λείπουν οι πραγματικοί ηγέτες. Οι σημερινοί μου θυμίζουν περισσότερο manager πολυεθνικών εταιριών. Με ενοχλεί η κυριαρχία των οικονομικών δεικτών στην πολιτική συζήτηση και δράση. Αυτός είναι ο πυρήνας της κρίσης που βιώνει σήμερα η Ευρώπη, κατά τη γνώμη μου. Οι σημερινοί ηγέτες μοιάζουν να έχουν ξεχάσει μία βασική πολιτική αρχή. Στη δημοκρατία το πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να έχει έναν και μοναδικό στόχο, τον οποίο και θα πρέπει να επιβεβαιώνει συνεχώς. Η επόμενη γενιά θα πρέπει να ζει καλύτερα από την προηγούμενη. Απλό.
– Οι πολιτικές ιδεολογίες έχουν αξία στην πολιτική πραγματικότητα σήμερα;
– Χωρίς πολιτικές ιδεολογίες δεν υπάρχει πολιτική κε Ελευθεριάδη. Η δική μου στάση στο ζήτημα είναι ότι ο σύγχρονος πολίτης θα πρέπει να έχει άποψη, ιδεολογικές αναφορές και να μπορεί να τοποθετεί τον εαυτό του στην πολιτική γεωγραφία με επιτυχία.
– Πιστεύετε ότι η κρίση άλλαξε τον τρόπο σκέψης μας;
– Εννοείται. Θέλω να πιστεύω προς το καλύτερο και δημιουργικότερο. Ειλικρινά πιστεύω ότι η κρίση μας έκανε ικανότερους και εξυπνότερους.
«Κατά τη γνώµη µου ο εφησυχασµός και η εγωιστική αντίληψη της ιστορίας και του σύγχρονου γίγνεσθαι από τις πολιτικές και πνευµατικές ελίτ του σύγχρονου δυτικού κόσµου προκάλεσαν την κρίση»
– Η επιβολή λιτότητας έχει αναδειχθεί ως το κυρίαρχο μέσο για την αντιμετώπιση της κρίσης στη χώρα μας. Η επιλογή αυτή μπορεί να δώσει αναπτυξιακή πορεία;
– Η λιτότητα εξυπηρετεί τους δημοσιονομικούς στόχους και όχι την ανάπτυξη. Από τη στιγμή που οι διεθνείς αγορές και οι δανειστές της χώρας νιώσουν ασφαλείς με το δημοσιονομικό πλεόνασμα που επιτυγχάνουμε τα τελευταία χρόνια με τόσες θυσίες, θα πρέπει οι επιλογές στην εθνική οικονομική πολιτική να αλλάξουν χαρακτήρα και να προσελκύσουν επενδύσεις σε συνδυασμό με δημοσιονομική χαλάρωση. Είναι δύσκολος συνδυασμός που κρύβει μεγάλα ρίσκα.
– Υπάρχει κατά την άποψή σας αχτίδα και ελπίδα για αλλαγή πορείας;
– Πάντα υπάρχει η ελπίδα. Τα μοιραία λάθη φοβάμαι.
– Πιστεύετε ότι η γενιά σας είναι αδικημένη;
– Απολύτως. Αντί να δημιουργούμε, επιβιώνουμε.
– Σας ενδιαφέρει πλέον η ενασχόληση με την πολιτική;
– Πάντα με ενδιαφέρει, με τρεις προϋποθέσεις. Να μην αποτελεί έμμονη ιδέα, να παραμένουν οι προθέσεις ερασιτεχνικές χωρίς να χάνεται ο επαγγελματισμός στη πολιτική δράση και προπαντός να υπάρχει ισορροπία σε σχέση με τις υποχρεώσεις προς το Κράτος και τους συμπολίτες. Το θεωρώ πολύ άτιμο να πολιτεύεσαι και προπαντός να εκλέγεσαι, ενώ οφείλεις έστω και ένα ληξιπρόθεσμό ευρώ στη Πολιτεία ή στους συμπολίτες σου.
– Νιώθετε ευτυχής για ό,τι έχετε καταφέρει ως τώρα στη ζωή σας;
– Νιώθω ευτυχής για ό,τι έχω καταφέρει μέχρι σήμερα. Με κατατρέχει, όμως, ταυτόχρονα το ανικανοποίητο. Εκεί έξω θα υπάρχει πάντα κάτι που θα μπορώ να το κατακτήσω.
– Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα καταφέρνουμε στη ζωή μας από το άθροισμα των επιτυχιών μας;
– Στη ζωή μας, κατά τη γνώμη μου, όση σημασία έχουν οι επιτυχίες μας, άλλη τόση έχει και ο τρόπος που ξεπερνάμε τις αποτυχίες μας.
– Σας φοβίζει η αποτυχία;
– Τη χρειάζομαι για να μου φέρει την επιτυχία.
– Παραδέχεστε τα λάθη σας;
– Αμέσως μόλις τα καταλάβω. Για να πάω το συντομότερο παρακάτω…
«Ο λαός εκλέγει αυτούς που του προτείνουν τα πολιτικά κόµµατα και όχι αυτούς που θα επέλεγε ελεύθερα»
– Κατά τη γνώμη σας τι είναι η τύχη;
– Η τύχη παίζει ρόλο στη ζωή μας, αν και τις περισσότερες φορές τύχη ονομάζουμε την επιτυχία του άλλου όταν δε μπορούμε να την εξηγήσουμε.
– Πείτε μας μια φράση που να περιέχει τη φιλοσοφία σας για τη ζωή…
– Αξίζει τον κόπο και η μία στις χίλιες. Ποτέ μη τα παρατάς. Ο επιτυχημένος στη ζωή είναι αυτός που σηκώθηκε μία φορά παραπάνω από όσες έπεσε…
– Τι είναι για σας ευτυχία;
– Ευτυχία για μένα είναι κάθε τι που μου προσφέρει πληρότητα.
– Τι είναι φιλία για εσάς;
– Η πραγματική φιλία για μένα δοκιμάζεται στις χαρές και όχι στις λύπες.
– Τι είναι η Δράμα για εσάς;
– Ο γενέθλιος τόπος μου, που συνεχίζω να του χρωστώ πολλά.
– Ποιό το όραμά σας για το νομό Δράμας;
– Η Δράμα μπορεί να αποτελέσει ένα από τα οικονομικά, πολιτιστικά και τουριστικά κέντρα της ενδοχώρας των Βαλκανίων. Είχε την ευκαιρία, αλλά την έχασε. Θα την δημιουργήσουμε και πάλι με την πρώτη ευκαιρία.
– Ποιοι είναι οι στόχοι σας για το εγγύς μέλλον.
– Έρευνα και ακαδημαϊκή πορεία. Αν όλα πάνε καλά, εντός του 2019 θα εκδοθούν δύο βιβλία μου. Σε κάθε περίπτωση, η πληρότητα που σας έλεγα. Το 2019, μετά από πολλά χρόνια, δείχνει να είναι η χρονιά μου. Την υγειά μας μόνο να έχουμε.