Μετά ἀπό 13 χρόνια ποιμαντορίας, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παῦλος (κατά κόσμον Ἀλέξανδρος Ἀποστολίδης), παραθέτει τήν πρώτη του συνέντευξη.
Τονίζει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ λύση γιά τόν ἀνθρωπο καί τά ἐσωτερικά προβλήματα πού τόν ταλαιπωροῦν, δηλαδή τά πάθη του καί ξεκαθαρίζει πώς ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει τό προνόμιο καί τήν εὐθύνη τῆς ἐπιλογῆς.
Παραδέχεται πώς δέν εἶναι ἱκανοποιημένος ἀπό τόν ἑαυτό του, γνωρίζει τίς ἀδυναμίες του καί γι’ αὐτό καθημερινά ζητᾶ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί τίς προσευχές τῶν πιστῶν ἀνθρώπων.
Ὁ Μητροπολίτης Δράμας δέν ζεῖ σέ γυάλα, εἶναι ἕνας νέος, μορφωμένος ἄνθρωπος καί ἡ πρώτη πράξη πού κάνει τό πρωί εἶναι νά δοξάζει τόν Θεό.
Συνέντευξη Βαγγέλης Ελευθεριάδης – Θανάσης Φυλακτός / Φωτογραφίες Βασίλης Κοβλακάς
– Πάντα αὐτό θέλατε νά γίνετε, ἱερέας;
– Μάλιστα. Ἀπό πολύ μικρός ἡ πορεία μου ἦταν ἀταλάντευτη πρός τόν μοναχισμό καί τήν ἱερωσύνη.
– Ἡ ἐσωτερική παρόρμηση εἶναι αὐτό πού λέμε «τό χέρι τοῦ Θεοῦ»;
– Ἐάν αὐτή ἡ παρόρμηση εἶναι μόνιμη καί σταθερή μέ τίς ἀνάλογες πνευματικές ἐμπειρίες, θά ἔλεγα ναί, πώς εἶναι δηλαδή καί Θεϊκή κλῆσι, χωρίς βέβαια νά δεσμεύεται τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου.
– Σήμερα πού τό σκέφτεστε νιώθετε ὅτι ἡ ἐπιλογή σας νά γίνετε ἱερέας ἦταν σωστή;
– Ναί. Δέν θεωρῶ ὅτι ἔκανα λάθος ἐπιλογή. Μερικές φορές ὅμως λόγῳ τῆς τριαντατετράχρονης ἱερατικῆς μου ζωῆς καί ἐμπειρίας, σκέπτομαι ὅτι θά ἦταν καλύτερο γιά μένα νά παρέμενα ἁπλός μοναχός.
– Ὅταν ἤσασταν μικρός στή Βέροια πῶς ἦταν ἡ παιδική σας ἡλικία καί ποιές ἐμπειρίες ἄσκησαν τή μεγαλύτερη ἐπιρροή ἐπάνω σας;
– Τά πρῶτα παιδικά μου χρόνια τά πέρασα στή Νάουσα, ἦταν ἐξαιρετικά καί νομίζω ἔπαιξαν καταλυτικό ρόλο στή διαμόρφωση τοῦ χαρακτῆρα μου. Πρόλαβα τήν προγιαγιά μου πού μοῦ ἔδωσε τά πρῶτα μαθήματα γιά τήν πίστη καί τόν Πόντο. Οἱ γονεῖς μου στοργικότατοι δέν μοῦ στέρησαν τίποτε καί φρόντισαν μαζί μέ τίς δύο γιαγιάδες μου νά μοῦ προσφέρουν ὅλα τά μέσα τῆς ἐποχῆς, πνευματικά καί ὑλικά, ὥστε νά ἀποκτήσω ἄρτια δομή. Στό 5ο Δημοτικό Σχολεῖο πού φοίτησα μέχρι τήν Τετάρτη τάξη, εἶχα ἐξαιρετικούς δασκάλους. Στή συνέχεια, λόγῳ τῆς ἐργασίας τοῦ πατέρα μου, μετοικήσαμε στήν Ἀθῆνα γιά μία πενταετία. Καί αὐτό μέ βοήθησε νομίζω διότι διευρύνθηκαν οἱ ὁρίζοντές μου. Ἰδιαίτερα μέ βοήθησε ἡ πνευματική σχέση πού καλλιέργησα μέ τό Ἅγιον Ὄρος. Ὠφελήθηκα πολύ καί γνώρισα ἁγίους μοναχούς.
– Ὑπῆρξε ἕνα βιβλίο στήν παιδική σας ἡλικία τό ὁποῖο σᾶς ἐπηρέασε περισσότερο;
– Τό Εὐαγγέλιο καί οἱ βίοι τῶν ἁγίων. Βέβαια τό διάβασμα μοῦ ἄρεσε πάντοτε. Σάν παιδί ἔχω διαβάσει καί κόμικς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, Μπλέκ, Τιραμόλα, Κλασικά Εἰκονογραφημένα, Μικρό Ἥρωα. Τά διηγήματα τοῦ Ἰουλίου Βέρν, τά βιβλία τῶν ἐκδόσεων «Ἄγκυρα» καί βέβαια τή σειρά τῶν ἔργων τῆς Πηνελόπης Δέλτα.
«Ὑγιής χριστιανισμός εἶναι ἐκεῖνος πού βρίσκεται στήν “παρανομία”. Τότε ἀναπνέει καί βρίσκεται στόν φυσικό του χῶρο»
– Ἤσασταν καλός μαθητής;
– Θά κατέτασσα τόν ἑαυτό μου στούς ἐπιμελεῖς μαθητές. Μέ χαρακτήριζε ὁ αὐθορμητισμός καί τό θάρρος. Ἀπ’ ὅτι θυμᾶμαι δέν κατέβαλα ἰδιαίτερο κόπο γιά τήν ἐμπέδωση τῶν μαθημάτων.
– Ποιές εἶναι οἱ σπουδές σας;
– Ἀποφοίτησα ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Σχολή τῆς Λαμίας ἀριστοῦχος μέ βραβεῖο ἤθους. Φοίτησα στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Α.Π.Θ. Στή συνέχεια πῆρα τό master καί τό Διδακτορικό μου δίπλωμα μέ ἄριστα, ἀπό τό ἴδιο Πανεπιστήμιο.
– Ὁ Θεός εἶναι λύση γιά τά κακά πού μαστίζουν τόν κόσμο;
– Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ λύση τῶν κακῶν. Ἡ χρήση δηλαδή τῆς ἐλευθερίας πού τοῦ χάρισε ὁ Δημιουργός του. Ὁ Θεός εἶναι ἡ λύση γιά τόν ἄνθρωπο καί τά ἐσωτερικά προβλήματα πού τόν ταλαιπωροῦν, δηλαδή τά πάθη του.
– Ἐπινόηση τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ Θεός ἤ πράγματι ὑπάρχει;
– Λέει ὁ ψαλμωδός: «Εἶπεν ἄφρων (ἀνόητος) ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ, οὐκ ἔστι Θεός». (Ψαλμός 13).
– Πιστεύετε ὅτι οἱ ἄνθρωποι νιώθουν τήν ἀνάγκη νά κρατηθοῦν ἀπό κάπου;
– Ναί ἀλλά ἀπό ποῦ; Αὐτό εἶναι τό ζητούμενο. Τό βλέπουμε καθημερινά. Βλέπουμε τήν ἀπογοήτευση στά πρόσωπα τῶν συνανθρώπων μας. Γι’ αὐτό πάντα πρέπει νά ἔχουμε στό μυαλό μας τόν ψαλμό 145 πού λέει: «Μή πεποίθατε ἐπ’ ἄρχοντας ἐπί υἱούς ἀνθρώπων, οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία».
– Ποιό εἶναι τό «ὅπλο» τοῦ ἀνθρώπου γιά νά μπορέσει νά ἀλλάξει τή μοῖρα του;
– Ἡ θέληση νά ἀποδεσμευθεῖ ἀπό τά πάθη του. Ἀπαιτεῖται ὅμως ἡ θεραπεία τῆς νοσούσας προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου. Πρέπει νά γίνει ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς καί ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ, ὥστε νά λειτουργεῖ καλά στή ζωή αὐτή καί νά μπορεῖ νά δεῖ τό φῶς τοῦ Θεοῦ κατά τήν Δευτέρα Παρουσία. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι πραγματικό θεραπευτήριο, πού βοηθάει τόν ἄνθρωπο νά ἀποβάλει τήν φιλαυτία καί νά ἀποκτήσει φιλοθεΐα καί φιλανθρωπία, νά ἀποκτήσει ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη. Στήν Ἐκκλησία ὅταν μιλᾶμε γιά κάθαρση τῆς καρδιᾶς καί τοῦ νοῦ ἐννοοῦμε τή ἐπανακίνηση τοῦ πνευματικοῦ κέντρου τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου. Δέν ἐννοοῦμε τήν ἠθική καί τόν ἠθικό προσανατολισμό. Ὁ φωτισμός εἶναι μία κατάσταση Θεογνωσίας, παλινόρθωση τῆς ἀδιάλειπτης μνήμης τοῦ Θεοῦ στόν ἔσω ἄνθρωπο. Ὅλα αὐτά θέλουν ἀνάλυση πού δέν εἶναι τοῦ παρόντος.
– Τί εἶναι αὐτό πού ἔχει μέσα του τό Κακό καί ἕλκει τούς ἀνθρώπους; Ποῦ ἔγκειται ἡ δύναμη τοῦ Κακοῦ;
– Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό, ἔπρεπε νά κινεῖται πρός Αὐτόν. Μέ τήν πτώση ὅμως ἔχασε αὐτήν τήν κίνηση καί κινεῖται «παρά φύσιν». Ἡ ἐνέργειά του εἶναι «ἐλαττωματική» καί αὐτό ἐκφράζεται μέ τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται φίλαυτος, στρέφεται πρός τό σῶμα καί ἀντί νά ἔχει ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, ἔχει ἰδιοτελῆ ἀγάπη.
«Ἡ θέληση νά ἀποδεσμευθεῖ ἀπό τά πάθη του, εἶναι τό «ὅπλο» τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά μπορέσει νά ἀλλάξει τή μοῖρα του»
– Ἀπό τίς ἐμπειρίες πού ἔχετε βιώσει καταλάβατε ποιός εἶναι ὁ πυρήνας τῶν δεινῶν πού μαστίζουν τόν κόσμο;
– Οἱ συνέπειες τῆς πτώσης τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ἁπλά ἠθικές, πνευματικές, ψυχολογικές καί κοινωνικές ἀλλά ἀνθρωπολογικές, ὀντολογικές. Ἐπειδή διαστρέφεται ὁ νοῦς, γι’ αὐτό διαφοροποιοῦνται ὅλες οἱ ψυχικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν ὁ νοῦς, πού διευθύνει τόν ψυχικό κόσμο τοῦ ἀνθρώπου, γίνεται σκοτεινός, τότε ἀποδιοργανώνεται ὁλόκληρη ἡ ψυχική του συγκρότηση. Τότε ὁ ἄνθρωπος καθίσταται ἐχθρός του Θεοῦ.
– Τί κάνει ὅμως τούς ἀνθρώπους νά ἀκολουθοῦν καί ὁρισμένους οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι καλοί;
– Μετά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν ἀπώλεια τῆς ἐπικοινωνίας μέ τόν Θεό, ὁ ἄνθρωπος κυριαρχεῖται ἀπό τά πάθη ἐπειδή ὁ νοῦς εἶναι σκοτισμένος. Αὐτό πρέπει νά τό ἐξηγήσουμε λίγο γιά νά κατανοήσουν οἱ ἀναγνῶστες σας τί λέμε. Ὅπως δίδαξε ὁ μεγάλος Θεολόγος π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ἡ οὐσία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο μέ δύο κέντρα τῆς προσωπικότητάς του. Τό ἕνα κέντρο εἶναι τό νευρικό σύστημα. Ἐπικεφαλῆς τοῦ νευρικοῦ συστήματος εἶναι ὁ ἐγκέφαλος, πού συνδέεται μέ ὅλο τό νευρικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου καί κατευθύνει τίς σχέσεις τοῦ ἀνθρώπου πρός τό ἔξω τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὑπάρχει καί τό κυτταρικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου πού γνωρίζουμε ἀπό τούς βιολόγους, ὅτι εἶναι ἕνα σύστημα – σάν κομπιοῦτερ – τῆς κυτταρικῆς μνήμης. Αὐτό εἶναι τό DNA πού εἶναι σάν μία ταινία σέ κασετόφωνο καί παίζει τήν ἀνανέωση τῶν κυττάρων τοῦ ἀνθρώπου μέ προγραμματισμένες ἐξελίξεις τοῦ κυττάρου. Καί ἐπειδή ὑπάρχει μνήμη, τά κύτταρα ξέρουν πῶς νά πολλαπλασιασθοῦν, ὅπως ἕνας ἠλεκτρονικός ὑπολογιστής πού κάνει τή δουλειά αὐτή τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν κυττάρων.
Ἐκτός ἀπό τό κέντρο αὐτό τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου, ὑπάρχει καί ἕνα ἄλλο κέντρο πού ἑδρεύει στήν καρδιά, τό πνευματικό κέντρο τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ πτώση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ τερματισμός τοῦ πνευματικοῦ μνημονικοῦ του συστήματος. Αὐτός ὁ τερματισμός στούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας λέγεται «ἀμαύρωση» τοῦ κατ’ εἰκόνα, «σκοτασμός τοῦ νοός». Ὅταν βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος σέ τέτοια κατάσταση ἀκολουθεῖ τόν καθένα. Τώρα ἡ δουλειά τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου. Ὅ,τι γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία αὐτό τόν σκοπό ἔχει. Ὑπάρχουν θεραπευμένοι ἄνθρωποι; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ναί ὑπάρχουν καί εἶναι οἱ Ἅγιοι καί ὅσοι ὑποβάλλονται στήν θεραπευτική ἀγωγή πού προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μέ τά μυστήρια καί τήν ἀσκητική ἀγωγή.
– Ἡ τέχνη καί ἡ ἐπιστήμη πιστεύετε ὅτι ἔρχονται σέ σύγκρουση μέ τόν Θεό;
– Σέ καμία περίπτωση. Σέ σύγκρουση μέ τόν Θεό βρίσκεται ὁ μή θεραπευμένος ἄνθρωπος.
– Ἕνας μοναχός πού ἔχει σαπίσει τό δόντι του, ὑποφέρει καί τό ἀφήνει νά πέσει μόνο του γιατί εἶναι θέλημα Θεοῦ, ἄλλος μοναχός πηγαίνει στόν ὀδοντίατρο καί θεραπεύεται …ποιός ἀπό τούς δύο πράττει σωστά;
– Καμμία σχέση δέν ἔχει ὁ Θεός μέ τό δόντι τοῦ ἀνθρώπου πού ὑποφέρει. Αὐτά ὅλα, ἡ φθαρτότητα δηλαδή, εἶναι συνέπεια τῆς ἀπώλειας τῆς Θεοκοινωνίας. Ὅσοι βρίσκονται στά μέτρα τοῦ καθηγητή τῆς ἐρήμου Μεγάλου Ἀντωνίου, μπορεῖ νά μήν πᾶνε στό γιατρό. Οἱ πολλοί ἐπιβάλλεται νά πᾶνε καί πηγαίνουν. Κάθε μοναστῆρι ἔχει καί τό νοσοκομεῖο του γιά νά προσφέρει ἰατρική περίθαλψη στούς γέροντες καί ἀσθενεῖς μοναχούς. Ἐξάλλου ἡ Ἐκκλησία ἔχει πολλούς ἰατρούς Ἁγίους πού τούς ἐπωνυμεῖ ἀναργύρους.
– Σεβασμιώτατε, ὁ Χριστιανός πού κρατᾶ τά πλούτη του ἀποκλειστικά γιά τόν ἑαυτό του, ἐνῶ δίπλα του ὑπάρχει τόση δυστυχία μπορεῖ νά χαρακτηριστεῖ ὡς καλός χριστιανός;
– Μέγας πειρασμός τό χρῆμα. Σέ κατακτάει κι ὅταν ἀκόμα δέν τό ἔχεις, ἀλλά τό νοσταλγεῖς καί τό ὀνειρεύεσαι. Τελικά δέν εἶναι ὁ πλοῦτος πού ἐμποδίζει τήν αἰώνια ζωή, ἀλλά ἡ φιλαργυρία καί ἡ πλεονεξία. Δηλαδή ἡ ἐμπιστοσύνη στό χρῆμα καί ἡ ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης στόν Θεό. Τό πρόβλημα τοῦ ἄδικου πλούτου εἶναι ὀξύ. Οἱ πλουτοκράτες ὄχι μόνο δέν δίνουν στούς φτωχούς, ἀλλά ἁρπάζουν καί τά λίγα μέσα ἀπό τά χέρια τους μέ ἀπάτες, ἐκβιασμούς καί ψέματα. Κάτι ἀνάλογο βιώνει τά τελευταῖα χρόνια καί ἡ κοινωνία στόν τόπο μας. Καί τούς χρεώνουν, καί τούς παίρνουν τά σπίτια τους. Ἔτσι αὐτοί γίνονται πλουσιότεροι, οἱ δέ φτωχοί φτωχότεροι στήν ἄδικη πτωτική κοινωνία μας. Λύση στό πρόβλημα εἶναι ἡ ἐξάρτησή μας ἀπό τόν Θεό, ἡ ἀπεξάρτηση ἀπό τήν κατανάλωση πού εἶναι καπιταλιστική παγίδα πού ἔστησαν οἱ κεφαλαιοῦχοι. Πόσοι ὅμως ἔκαναν «σαμποτάζ» τή «μαύρη Παρασκευή»; Πλούσιος πού δέν κάνει καλή διαχείριση τοῦ πλούτου δέν εἶναι Χριστιανός ἀλλά εἰδωλολάτρης κι ἄς γράφει στήν ταυτότητα, ὅταν τό ἔγραφε, Χ.Ο. Καλό παράδειγμα καλῇς χρήσης τοῦ πλούτου θά τό βροῦμε στόν βίο τοῦ ἁγίου Φιλαρέτου τοῦ ἐλεήμονος πού γιορτάζει τήν 1η Δεκεμβρίου. Σᾶς συνιστῶ νά τόν διαβάσετε.
– Ἡ Ἐκκλησία εἶναι κατά τῶν ἐκτρώσεων. Σεβασμιώτατε, πιστεύετε ὅτι ὑπάρχουν κάποιες ἰδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις, ὅπου ἡ ἔκτρωση ἔπρεπε νά «ἐπιτρέπεται» ἀπό τήν Ἐκκλησία;
– Μάλιστα ἡ Ἐκκλησία εἶναι κάθετα κατά τῶν ἐκτρώσεων. Εἶναι φόνος καί δέν ἐπιτρέπεται σέ καμμία περίπτωση. Σέ πολλές περιπτώσεις πού οἱ γιατροί προέτρεψαν γυναῖκες νά προβοῦν σέ ἔκτρωση λόγῳ ἀνίατης ἀσθένειας ἤ δυσμορφίας τοῦ κυοφορούμενου παιδιοῦ καί αὐτές ἀρνήθηκαν, γέννησαν ὑγιέστατα παιδιά.
«Τό διάβασμα μοῦ ἄρεσε πάντοτε. Σάν παιδί ἔχω διαβάσει καί κόμικς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, Μπλέκ, Τιραμόλα, Κλασικά Εἰκονογραφημένα, Μικρό Ἥρωα. Τά διηγήματα τοῦ Ἰουλίου Βέρν, τά βιβλία τῶν ἐκδόσεων «Ἄγκυρα» καί βέβαια τή σειρά τῶν ἔργων τῆς Πηνελόπης Δέλτα»
– Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν εἶναι ὅλες οἱ ἁμαρτίες σκόπιμες καί ἠθελημένες, καί δέν εἶναι ὅλες οἱ ἁμαρτωλές πράξεις συνειδητές σέ ἐκείνους πού τίς διαπράττουν. Τουλάχιστον ὄχι ἐξαρχῆς. Μέ μία λέξη, ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι πάντα κάτι γιά τό ὁποῖο ὁ ἴδιος ὁ ἁμαρτωλός εἶναι ἀπαραίτητα πλήρως καί συνειδητά ἔνοχος. Ὑπάρχουν ἁμαρτίες πού προκαλοῦνται ἀπό ἄγνοια ἤ ἀπό τό πάθος στό ὁποῖο ὑπόκειται κάποιος, ἁμαρτίες πού «ἐνεργοῦν στά μέλη μας,» ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἀκόμη καί ἐνάντια στή λογική καί συνειδητή μας θέληση (Ρωμ. κέφ. 6-8). Σεβασμιώτατε, πιστεύετε πώς ἡ ὁμοφυλοφιλία ἐντάσσεται σέ αὐτές;
– Ὑπάρχουν ἁμαρτήματα καί ἀγνο-ήματα. Ὁ ἱερέας στή Θεία λειτουργία εὔχεται «ὑπέρ τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων», τῶν δικῶν του δηλαδή ἁμαρτιῶν καί «τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων». Ἡ Ἐκκλησία περιβάλλει τόν ἁμαρτάνοντα μέ ἀπεριόριστη ἀγάπη, συμπόνια καί φροντίδα. Τήν ἁμαρτία ἀποστρέφεται πού εἶναι γιά τόν ἄνθρωπο «παρά φύσιν» κατάσταση. Καί ἡ ὁμοφυλοφιλία ἐντάσσεται στά σαρκικά ἁμαρτήματα ὅπως εἶναι ἡ πορνεία καί ἡ μοιχεία.
– Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας γιά τό σύμφωνο συμβίωσης καί τό γάμο ὁμοφύλων;
– Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει τό προνόμιο καί τήν εὐθύνη τῆς ἐπιλογῆς. Καί τά δύο δέν μποροῦν νά ἀφοροῦν κάποιον πού εἶναι πιστός καί θέλει νά ζήσει χριστιανικά.
– Ἕνας ἄνθρωπος μέ προγαμιαῖες σχέσεις δέν μπορεῖ νά εἶναι ταυτόχρονα καί πιστός χριστιανός;
– Μπορεῖ νά πιστεύει, ὅμως αὐτό εἶναι ἁμαρτία καί δέν σημαίνει ὅτι πρέπει νά ζεῖ κατ’ αὐτόν τόν τρόπο.
– Γιά τό ζήτημα τῆς καύσης τῶν νεκρῶν, ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας; Θά ἀρνιόσασταν νά δώσετε τήν εὐχή σας, σέ κάποιον πού θά ἤθελε νά καεῖ;
– Ἡ παράδοσή μας δέν τό ἐπιτρέπει γιά ἕναν πιστό. Κάποιον πού μαρτύρησε στή φωτιά ἡ Ἐκκλησία θά τόν τιμήσει ὡς μάρτυρα. Κάποιον ἄνθρωπο πού ἀπανθρακώθηκε σέ πυρκαγιά θά τοῦ τελέσει τήν νεκρώσιμη ἀκολουθία. Αὐτός ὅμως πού συνειδητά ἐπιλέγει τήν καύση ἔχει πρόβλημα.
– Τά σενάρια γιά διαχωρισμό Πολιτείας καί Ἐκκλησίας καί κατάργησης τοῦ θρησκευτικοῦ ὅρκου, ἀποτελοῦν «αἰτία πολέμου» γιά τήν Ἐκκλησία;
– Διαχωρισμός ὑπάρχει, εἶναι λάθος ἡ διατύπωση. Π.χ. ὁ Δήμαρχος ἤ ὁ Ὑπουργός γιά νά πάρουν κάποια ἀπόφαση χρειάζονται τήν συγκατάθεσή μου; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἄν ὡς διαχωρισμό ἐννοεῖτε τόν ἐξοβελισμό τῆς πίστης ἀπό τήν ζωή τοῦ Ἔθνους, ναί εἴμαστε ἀπέναντι. Τήν κρατική «ἀγκαλιά» ἀπό τήν ἐποχή τῆς βαυαροκρατίας μέχρι σήμερα ἡ Ἐκκλησία τήν πλήρωσε πολύ ἀκριβά. Δυστυχῶς ἡ πολιτεία δέν θέλει ἐλεύθερη, ἀνεξάρτητη καί οἰκονομικά αὐτάρκη Ἐκκλησία γιατί φοβᾶται τήν ἐπιρροή της στό λαό. Σ’ ὅλα σχεδόν τά κράτη στήν Εὐρώπη καί στή Ρωσία ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Μεγάλου Πέτρου, ἡ πολιτεία μέ τούς μηχανισμούς της ἐπιδιώκει τόν διοικητικό ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας μέ διάφορα μέσα καί τρόπους. Εἰδικά στήν Ἑλλάδα ἀπό τό 1833 μέ αὐθαίρετη πολιτειακή ἐνέργεια συντελέστηκε de facto ἡ ἀπόσχιση ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἡ ὑποδούλωση τῆς Ἐκκλησίας στόν Καίσαρα, τόν Ρωμαιοκαθολικό μονάρχη Ὄθωνα. Τήν καθοδήγηση τῆς ἀποκοπῆς τῶν Ἑλλήνων ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως τήν κατηύθυναν ὅσοι στόχευαν στόν πνευματικό ἀκρωτηριασμό τῶν λαῶν τῆς Νότιας Εὐρώπης σέ εὐάλωτες Ἐθνότητες. Ὁ μόνος σύνδεσμος μέ τήν αὐτοκρατορία ἦταν τό ἱερό κέντρο στό Φανάρι. Ἔπρεπε λοιπόν νά σπάσει ὁ σύνδεσμος αὐτός. Τότε ἄρχισε καί ἡ καταλήστευση τῆς περιουσίας τῆς Ἐκκλησίας μέ διάφορα προσχήματα. Κατά τή διάλυση γυναικείας μονῆς στή Σίφνο, οἱ μοναχές βλέποντας τή βεβήλωση ξέσπασαν σέ θρήνους καί ὁ Ἔπαρχος διέταξε τή μαστίγωσή τους! Κατά τή λεηλασία ἄλλης μονῆς ὁ Ἔπαρχος γιά νά ἀφαιρέσει τό ἀσημένιο ἔνδυμα ἀπό ἱερή εἰκόνα μέ τούς πολυτίμους λίθους, τήν εἶχε ρίξει κάτω καί πατώντας την πῆρε μέ μιά τανάλια τά κοσμήματα καί τά ἔβαλε σ’ ἕνα σακουλάκι καί λησμόνησε νά τά καταγράψει στό πρωτόκολλο καί νά τά παραδώσει στό κράτος! (Κων/νου Οἰκονόμου, Τά Σωζόμενα, τόμος Β΄ σ. 252, 270-272). Δυστυχῶς αὐτά οἱ νεοέλληνες δέν τά γνωρίζουν καί ὡς ἐκ τούτου ἀδυνατοῦν νά ἔχουν ξεκάθαρη ἄποψη γιά τίς σχέσεις κράτους – Ἐκκλησίας. – Τόν ὅρκο ρητά τόν ἀπαγορεύει τό Εὐαγγέλιο (Ματθ. 5,33).
– Πολλές φορές δημιουργεῖται ἡ ἐντύπωση σέ μερικούς ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα «σύστημα» πού καλλιεργεῖ τό φανατισμό, ὅτι δέν ἀποδέχεται τούς πᾶντες καί ὅτι δέν τούς ἀντιμετωπίζει ὅλους μέ τόν ἴδιο «σεβασμό».
– Γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αὐτό δέν ἰσχύει σέ καμμία περίπτωση. Ὁ Χριστός δέχεται τούς πάντες. Ἡ Ἐκκλησία δέν δέχεται τήν ἁμαρτία ὡς φυσική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου.
«Ὁ Θεός εἶναι ἡ λύση γιά τόν ἄνθρωπο καί τά ἐσωτερικά προβλήματα πού τόν ταλαιπωροῦν, δηλαδή τά πάθη του»
– Νοιώθετε ἄνθρωπος τῆς ἐξουσίας;
– Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε στούς μαθητές Του νά μήν ἐπιζητοῦν κοσμικοῦ τύπου ἐξουσία, ἄρα ἕνας κληρικός πρέπει νά εἶναι «ἀντιεξουσιαστής». Ἔχουμε πνευματική ἐξουσία τοῦ «δεσμεῖν καί λύειν» τά τῶν ἀνθρώπων πταίσματα (Ματθ. 18,18). Ὑγιής χριστιανισμός εἶναι ἐκεῖνος πού βρίσκεται στήν «παρανομία». Τότε ἀναπνέει καί βρίσκεται στόν φυσικό του χῶρο.
– Τί εἶναι γιά σᾶς εὐτυχία;
– Τό νά μήν ἁμαρτάνω.
– Ποιός εἶναι ὁ πραγματικά πλούσιος στήν ἐποχή μας;
– Ὁ συγκροτημένος πνευματικά.
– Ποιά εἶναι ἡ πρώτη σκέψη πού κάνετε τό πρωί;
– Νά δοξάσω τόν Θεό.
– Εἶναι γνωστό πώς ἔχετε καλή σχέση μέ τήν πραγματικότητα, δέν ζεῖτε σέ γυάλα, ἔχει αὐτό τό τίμημά του;
– Ἀνάλογα ἀπό ποιά ὀπτική τό βλέπει κανείς. Πάντως εἶναι λάθος νά ζεῖ κάποιος σ’ ἕναν ψεύτικο κόσμο χωρίς ν’ ἀντιλαμβάνεται τήν πραγματικότητα.
– Μέ τί σας ἀρέσει νά ἀσχολεῖσθε τόν ἐλεύθερο χρόνο σας;
– Μέ τό διάβασμα καί τό γράψιμο.
– Ποιό εἶναι τό τελευταῖο βιβλίο πού διαβάσατε;
– Διαβάζω πολύ. Κάθε μέρα. Μπορεῖ καί δύο βιβλία ταυτόχρονα. Μόλις τελείωσα τό «Τό τέλος τοῦ κόκκινου ἀνθρώπου» τῆς Σβετλάνας Ἀλεξίεβιτς καί τώρα διαβάζω τό δίτομο ἔργο τοῦ Χάγκεν Φλάϊσερ «Στέμμα καί Σβάστικα», παράλληλα βέβαια μέ τά Θεολογικά βιβλία.
– Μουσική ἀκοῦτε;
– Μάλιστα. Βυζαντινή, Ποντιακή ὁπωσδήποτε, ὄχι ὅμως αὐτά πού κυκλοφοροῦν καί δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τήν παράδοση, καί βέβαια δημοτική μουσική ὅλων τῶν παραδόσεων. Κάποιες φορές ἀκούω καί κλασσική.
– Ἡ ἁμαρτία εἶναι γνώση;
– Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀσθένεια.
– Σεβασμιώτατε ποιός ὁ ρόλος τῆς Ὀρθοδοξίας στούς δύσκολους καιρούς πού περνάει ἡ χώρα μας καί ἡ κοινωνία μας;
– Ἡ ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διέσωσε ἀνόθευτη τήν θεραπευτική ἀγωγή γι’ αὐτό καί δέν εἶναι θρησκεία. Ὁ ἀλλοιωμένος δυτικός χριστιανισμός δέν προσφέρει θεραπεία, γι’ αὐτό διέρχεται κρίση. Εἶναι φυσικό αὐτό, ὁ κόσμος δέν θά πάει σέ γιατρό πού δέν προσφέρει θεραπεία. Ὁ θεραπευμένος πνευματικά ἄνθρωπος εἶναι καί χρηστός πολίτης. Αὐτό τό γνώριζαν πολύ καλά οἱ βυζαντινοί μας πρόγονοι.
– Σᾶς ἀκούω συχνά νά λέτε ὅτι ὁ λαός δέν ἀντέχει ἄλλο. Ὑπάρχει προοπτική;
– Ἄν ὑπάρχει προοπτική μετάνοιας καί διόρθωσης τῶν κακῶν ναί.
– Πῶς νιώθετε σήμερα, ὡς Μητροπολίτης Δράμας, μέ θητεία 12 ἐτῶν καί ἕνα ἤδη μεγάλο ἔργο στήν φαρέτρα σας;
– Ἤδη διανύω τό δέκατο τρίτο ἔτος. Ἄν κάτι κατάφερα, δοξάζω τόν Θεό γι’ αὐτό. Ἐγώ ἀπό τόν ἑαυτό μου, δέν εἶμαι ἱκανοποιημένος. Γνωρίζω τίς ἀδυναμίες μου, γι’ αὐτό καθημερινά ζητῶ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί τίς προσευχές τῶν πιστῶν ἀνθρώπων.
«…σκέπτομαι ὅτι θά ἦταν καλύτερο γιά μένα νά παρέμενα ἁπλός μοναχός»
– Ὡς γνωστόν στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ἀνήκουν δύο μεγάλες καί σημαντικές Ἱερές Μονές. Ἡ μία εἶναι ἡ ἱστορική Ἱ.Μ. Εἰκοσιφοινίσσης στό Παγγαῖο γιά τήν ὁποία βάλατε ψηλά στίς προτεραιότητές σας τήν ἐπιστροφή τῶν κειμηλίων της. Ποιές εἶναι οἱ πρωτοβουλίες πού ἀναλάβατε καί ποιά τά ἀποτελέσματα;
– Ἡ ἱστορία αὐτή κρατᾶ ἑκατό ὁλόκληρα χρόνια. Στήν περίπτωση τῆς Εἰκοσιφοίνισσας συναντᾶμε σ’ ὅλο τό μεγαλεῖο τόν ἐρασιτεχνισμό καί τήν ἀδιαφορία τοῦ κράτους, ἐκτός ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων ὁρισμένων πολιτικῶν καί διπλωματῶν τοπικῶν καί κεντρικῶν. Αὐτήν τήν ὥρα, μέ τήν παροῦσα κυβέρνηση ὑπάρχει στασιμότητα. Μέ τούς συνεργάτες μας στήν Ἀμερική ἐργαζόμαστε γιά τήν ἐπιστροφή κάποιων χειρογράφων πού ἐντοπίστηκαν σέ Πανεπιστημιακά Ἱδρύματα ἐκεῖ. Χρειάζεται δουλειά, ἐπιμονή καί χρόνος.
– Ὅσον ἀφορᾶ τήν ποιμαντορία σας στήν Ἱ.Μ. Ἀναλήψεως στήν Σίψα Δράμας, μέ τίς πρωτοβουλίες πού λάβατε γιά τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Καρσλίδη, τό 2008, ἐκτός ἀπό τό μέγιστο πνευματικό ἔργο σας, θεωρεῖτε ὅτι συμβάλλετε στήν ἀνάδειξη τοῦ τόπου σέ θρησκευτικό προορισμό καί τήν ἀνάπτυξη τοῦ θρησκευτικοῦ τουρισμοῦ στήν Δράμα;
– Ὁ Ὅσιος Γεώργιος εἶναι μεγάλη εὐλογία γιά τόν τόπο μας. Μέσῳ τοῦ Ὁσίου ἡ Δράμα ἀκούγεται σ’ ὁλόκληρο τόν Ὀρθόδοξο κόσμο. Σύμφωνα μέ στατιστικές τῆς Μονῆς πάνω ἀπό 100 λεωφορεῖα ἐπισκέπτονται ἐτησίως γιά προσκύνημα τήν Μονή μέ ὅ,τι αὐτό σημαίνει γιά τήν περιοχή μας. Ποτέ ὅμως δέν εἴδαμε τήν ἱερή αὐτή ὑπόθεση ὡς τουριστική ἐπένδυση.
– Πεῖτε μας γιά τά μεγάλα ἔργα τῆς ἀνακαίνισης τῶν κτιρίων τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης καί τῆς ἀνέγερσης τῆς Ἱ. Λαυρεντιανῆς Μονῆς Ν. Κρώμνης Δράμας.
– Τό κτήριο τῆς Μητροπόλεως εἶναι πενήντα ἐτῶν καί χρειάζεται κάποιες συνετές παρεμβάσεις πού γίνονται σέ βάθος χρόνου λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς δυσπραγίας καί ἄλλων ἀναγκῶν πού ἔχουν προτεραιότητα. Ἡ Λαυρεντιανή Μονή δέν εἶναι ἁπλά μία ἐκκλησία. Εἶναι μνημεῖο ἀφιερωμένο – ὅπως τό ἤθελε καί ὁ πρῶτος κτήτορας, ὁ Μητροπολίτης Λαυρέντιος – στή μνήμη τῶν θυμάτων τῆς γενοκτονίας τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ. Γι’ αὐτό καί ἀποπερατώνεται μέ κάθε δυνατή φροντίδα. Στούς ὑπόγειους χώρους θά ἐκτεθοῦν πολλά ἐκκλησιαστικά κειμήλια ἀπό τόν Πόντο. Γενικά θά εἶναι – ἄν ὁ Θεός τό θέλει – ἕνα μοναστῆρι – θεραπευτήριο – στήν δυτική εἴσοδο τῆς πόλης μας. Μία πνευματική ὄαση πού τόσο ἔχει ἀνάγκη ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος. Ἄν μάλιστα μπορέσουμε καί τό ἐγκαταλελειμμένο οἰκοτροφεῖο νά τό λειτουργήσουμε ὡς γηροκομεῖο, πού τό ἔχει ἡ περιοχή μας μεγάλη ἀνάγκη, θά ἔχουμε ἕνα ἄριστο ἀποτέλεσμα.
– Πεῖτε μας γιά τά συσσίτια τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Δράμας καί τίς ἄλλες δραστηριότητές σας.
– Στά δύσκολα χρόνια πού περνᾶ ὁ λαός μας ὅτι μποροῦμε κάνουμε ὅπως τό χριστιανικό μας καθῆκον ἐπιβάλλει. Ὁρισμένα φαίνονται, τά περισσότερα ὄχι. Ὁ Κύριος γνωρίζει.
– Ποιά εἶναι ἡ συνεργασία σας μέ τούς τοπικούς φορεῖς καί οἱ μέχρι στιγμῆς ἐντυπώσεις σας;
– Ἡ συνεργασία μας μέ τούς κατά καιρούς τοπικούς φορεῖς νομίζω ὅτι βρίσκεται σέ πολύ καλό ἐπίπεδο. Ἀπό τήν πλευρά μας κοιτᾶμε νά μήν μπλεκόμαστε στά πόδια τους. Μόνο μέ τόν δῆμο Προσοτσάνης βρισκόμαστε σέ διάσταση καί δικαστική διαμάχη λόγῳ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στήν Πετρούσα. Εἶναι μία ἱστορία μέ πολλές καί σκοτεινές προεκτάσεις. Πιστεύουμε ὅτι τό δίκαιο εἶναι μέ τό μέρος μας. Προσευχόμαστε καί περιμένουμε…
– Θά θέλαμε τήν εὐχή σας καί μία αἰσιόδοξη συμβουλή σας…
– Εὐχές γιά ὅλους μά ὅλους καθημερινά ἀναπέμπω στόν Ὕψιστο. Ἡ συμβουλή μου εἶναι νά πορευόμαστε μέ σύνεση ἔχοντας τήν αἴσθηση τῆς ματαιότητας τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων.
Εκδόσεις Ψίθυροι © 2021